Powered By Blogger

Senin, 08 Oktober 2012

prosesu edukasaun iha Timor Leste



 


EDUKASAUN IHA TEMPU UKUN RASIK AAN
DEPOIS TINAN 12 TIMOR LESTE SAI NUDAR NASAUN NEBE HAHU 20 DE MAIO 2002
Timor leste iha tinan 1999 haketak aan hosi nasaun Indonesia liu hosi referendum,iha dia 20 de maio 2002 restaurasaun indepecia nudar nasaun ida nebe hamriik hanesan nasaun seluk iha mundu raiklaran.
Edukasaun sai faktor determinante atu termina nasaun nee ba oin, depois tinan sanulu hetan ukun aan. Hahu hosi I governo kontitusional ate v governo koalia programa prioridade governo mak edukasaun, hodi edukasaun iha rai laran hahu hosi eskola pre primaria too ensino superoir tanto eskola publiku no pribado.
Iha parte seluk esforsu governo nian hanesan nasaun seluk mak bolsu studo ba studante Timor oan barak mak ba rai liur hanesan ba nasaun Australia, USA, Kuba, Portugal, Novagelandia, Indonesia, Filipina, India no seluk tan.
Hau bele dehan sufisiente iha rekursus humanus tamba Timor rai kiik populasaun oitoan. Dala barak treinu ema barak kestiona rekursu humanu.tuir hau nia hare  kestaun boot maka :
1.      Koloka ema la tuir ninia skill
2.      Matenek sira hakarak iha sidade lakohi hela iha foho
3.      Ita timor oan la hatudu unidade atu foti ita nia rain
       
Kestaun boot mak edukasaun infrenta iha rai laran
1.      Fasilidade eskola mak:
·         Kadera, meja sei menu iha Timor laran
·         Professores sei menus
·         Problema lingua
·         Biblioteka sedauk iha

·         Fatin eskola dook hosi uma
·         Sanitario iha eskola la iha be mos
·         Merenda eskolar ladun diak
·         Farda eskola Nacional sedauk iha, no kada eskola hili farda tuir ninia hakarak
·         No seluk tan

Kestaun seluk nebe edukasaun hasoru iha rai liur mak:
·         Problema lingua
·         Lori tempo atu adapta tuir nasaun nebe sira hela ba
·         Problema visa
·         No seluk tan

Iha parte programa governo atu halakon unalfabetizasaun iha timor laran, iha distritu laran, balun deklara katak livre ona hosi unalfabetismu.
Maibe ita hare dala barak iha kapital dili labarik barak la ba eskola, ba fali faan manutolun, balun fali fase kareta, faan sigaru, faan lis, faan modo no seluk tan.
Iha fali area rural labarik barak ba hein karau no seluk tan.

Hosi hanoin hirak nee resumu katak:

1.       Durante ukun aan governo halo ona esforsu masimo hodi hadia kualidade edukasaun iha rai laran hahu hosi eskola pre-primaria too inuversidade
2.       Esgorsu governo nian atu halakon unalfabetizasaun iha Timor laran, maibe labarik idade eskola barak mak la ba eskola, sekarik governo deside eskola obrigatorio entaun Timor levre hosi unalfabetizasaun
3. matenek nebe produs iha rai laran no produs iha rai liur sai hanesan modal ou aset ou kapital humano atu hodi desemvolve Timor Leste sai nasaun nebe prosperiodade
4. edukasaun mak save inportante :
BA HAU..........
BA O................
BA EMA HOTU......
NO BA TIMOR LESTE NIA FUTURU......

Tidak ada komentar:

Posting Komentar